Το Άγχος είναι το σύνολο σωματικών και ψυχολογικών χαρακτηριστικών, τα οποία προκαλούνται από διάφορες βλαπτικές αιτίες. Αυτές οι αιτίες μπορεί να είναι απότομα συμβάντα, όπως τραυματισμοί, συγκινήσεις, επιθέσεις κ.ο.κ. Είναι διαδικασίες που εξελίσσονται ανάμεσα στο πεδίο των ανθρώπων και του περιβάλλοντος. Έτσι στις περιπτώσεις που το άτομο, νιώθει πως οι προσωπικές του δυνάμεις δεν είναι αρκετές, για να σταθεί αντάξιος σε απαιτήσεις του περιβάλλοντος, ξεκινά να αισθάνεται έντονο άγχος.

Το άγχος θα μπορούσε να χαρακτηριστεί δηλαδή και ως μια συνθήκη του περιβάλλοντος, η οποία είναι εύθραστη σε αντικειμενικούς καθορισμούς. Είναι λοιπόν ένας παράγοντας κινδύνου, μια υποκειμενική μεταβλητή, που κινείται σε περιβαλλοντικά πλαίσια.

Ψυχαναλυτική Οπτική.

Η ψυχαναλυτική θεωρία πρεσβεύει πως το στρες επέρχεται λόγω ενδοψυχικών συγκρούσεων. Αυτές προέρχονται από τις διαμάχες των ενορμήσεων του ανθρώπου. Το πρόσωπο, δηλαδή το εγώ, έτσι, κάνει προσπάθειες για ισορρόπηση αυτών των διαμάχων και χρησιμοποιεί μηχανισμούς για να αμυνθεί. Μηχανισμούς τους οποίους έχει αποκτήσει από την ενδοψυχική του εξέλιξη. Τέτοιοι μηχανισμοί είναι η απώθηση, η μετουσίωση, η άρνηση και η εξιδανίκευση. Άτομα που διαθέτουν ”αδύναμους” μηχανισμούς άμυνας, ρέπουν εύκολα σε έντονο στρες, διότι δεν μπορούν να το διαχειριστούν και το αποτέλεσμα είναι η σωματοποίηση του άγχους καθώς επίσης καταθλιπτικές και αγχώδεις διαταραχές.

Διαφορετικά το στρες θα μπορούσαμε να το ορίσουμε ως μια απάντηση σε κάποιες ακραίες διαθέσεις.

Ποιοί είναι οι συχνοί παράγοντες που το προκαλούν;

Οι παράγοντες δεν είναι πάντα συγκεκριμένοι. Μπορεί να έχουμε κάποιες διαταραχές σε νευροδιαβιβαστές του εγκεφάλου. Νευροδιαβιβαστές όπως είναι η σεροτονίνη και η νοραδρεναλίνη, οι οποίες έχουν σχέηση με βιολογικούς, περιβαλλοντικούς και γενετικούς παράγοντες.

Το οικογενειακό ιστορικό επιπλέον παίζει ιδιαίτερο ρόλο και αυξάνει την πιθανότητα το άτομο να είναι ιδιαίτερα ευάλωτο απέναντι στο στρες.  Μπορεί και η προσωπικότητα του ατόμου, τα βιώματα της παιδικής του ηλικίας αλλά και το να πάσχει από κάποια σοβαρή ασθένεια, να το επιδεινώσουν. Μην ξεχνάμε εξάλλου, τη σημασία που παίζουν οι διαπροσωπικές σχέσεις, στον εύκολη ανάπτυξη του.

Πως όμως γίνεται η διάγνωση;

Η διάγνωση της διαταραχής του στρες πραγματώνεται μέσω της κλινικής αξιολόγησης. Η αξιολόγηση από τον ειδικό ψυχικής υγείας, καταμετράει την ένταση των φαινομένων, το πόσο αυτά διαρκούν καθώς επίσης και το είδος αυτών.  Το άτομο τις περισσότερες φορές παρατηρείται πως δεν μπορεί να ελέγξει τα φαινόμενα του στρες και βρίσκεται με μια αίσθηση ανημπόριας.

Έτσι το άτομο, δεν μπορεί να βρεί την ηρεμία που αναζητά, με αποτέλεσμα τα συναισθήματα του να γίνονται σταδιακά ακόμα πιο αρνητικά και να χάνει σταδιακά την ποιότητα της καθημερινότητας του καθώς και των διαπροσωπικών του επαφών.

Άλλα στοιχεία που συνοδεύουν την διαταραχή του στρες μπορεί να είναι η νευρικότητα, η ευερεθιστότητα, η ευκολία αποσυγκέντρωσης, οι δυσκολίες συγκέντρωσης,  η αγωνία, η νευρικότητα, η ανησυχία , η ευκολία εξάντλησης και κόπωσης, η διάρροια, ο πονοκέφαλος, η υπερβολική εφίδρωση, η οξυθυμία, η μυική τάση, τα προβλήματα ύπνου, η ευκολία κόπωσης και εξάντλησης, η ανυπομονησία, ο πόνος στο στομάχι, κ.ο.κ.

Ποιά η διαφορά του άγχους με του φόβου;

Όταν λέμε πως ένας άνθρωπος φοβάται, εννοούμε πως ο άνθρωπος ανησυχεί για κάτι, ένα αντικείμενο, μια κατάσταση, η οποία είναι ιδιαίτερα επικίνδυνη. Αυτή η αίσθηση, έχει γνωστικό αντικείμενο και σχεδόν πάντα σωματικά συμπτώματα. Πολλές φορές μέσω αυτού, το άτομο μπορεί να αντιμετωπίσει την απειλή.

Ενώ άγχος βιώνει κάποιος όταν ανησυχεί για υποκειμενική κατάσταση, η οποία όμως δεν ενέχει κίνδυνο. Παραταύτα το άτομο την εκλαμβάνει ως απειλή. Το συναίσθημα του φόβου είναι υπερβολικό σε αυτήν την περίπτωση.

Τι άλλα αποτελέσματα αποφέρει;

Το άγχος αποφέρει σε πολλές περιπτώσεις, παχυσαρκία. Το άτομο μέσω αυτού οδηγείται στην υπερκατανάλωση φαγητού. Το άγχος αυτό, συνήθως προέρχεται από συναισθηματικά αίτια. Η συναισθηματική πίεση, αυξάνει τις πιθανότητες το άτομο να καταφύγει στην υπερκατανάλωση φαγητού, έτσι ώστε να καλύψει για μικρό όμως χρονικό διάστημα την ανάγκη του.

Το στρες παράλληλα μπορεί να ευθύνεται και για την πρόκληση αυτοάνοσων νοσημάτων, διότι διαταράσσεται το ανοσοποιητικό σύστημα του ανθρώπου. Το χρόνιο άγχος, αδυναμώνει ακόμα πιο πολύ το ανοσοποιητικό σύστημα του ανθρώπου, με αποτέλεσμα να είναι αδύναμο γενικά,  μπροστά σε διάφορες λοιμώξεις, όπως είναι ο πυρετός.

Μπορεί ακόμη να προκαλέσει καρδιακές παθήσεις, και αρτηριακή πίεση, ενώ είναι υπεύθυνο για χρόνιες ημικρανίες. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις των ατόμων που έχουν καταφύγει σε διάφορους γιατρούς για να βρούνε τα αίτια των ημικρανιών και δεν έλαβαν σαφείς απαντήσεις. Αυτό εξηγείται με το πως όσο το στρες αυξάνεται, τόσο ο μυικός πόνος εντείνεται και διαστέλλονται τα αιμοφόρα αγγεία.

Μπορεί επιπλέον να προκαλέσει υπογονιμότητα, κυρίως στους άντρες. Τα επίπεδα της ορμόνης τεστοστερόνης, επηρεάζονται σημαντικά όταν το άτομο στρεσάρετε έντονα.. Τα προβλήματα υπογονιμότητας σχετίζονται, με τα προβλήματα μέσα στον γάμο. Προβλήματα που σαφώς προκαλούν έντονο άγχος.

Ποιά άλλα ιατρικά νοσήματα σχετίζονται με το άγχος;

Με το άγχος σχετίζονται η Νόσος Alzheimer,  ο ίλιγγος, το φαιοχρωμοκύτωμα, η νόσος Parkinson, οι όγκοι εγκεφάλου, οι καρδιακές αρρυθμίες, η υπογλυκαιμία, το αγγειακό επεισόδιο, η πρόπτωση μιτροειδούς βαλβίδας, η επιληπτική διαταραχή, η θυροειδική δυσλειτουργία και η υπαραχνοειδής αιμορραγία.

Ποιές είναι οι καλύτερες θεραπείες για το άγχος;

Οι καλύτερες θεραπείες είναι τα αγχολυτικά φάρμακα, η γνωσιακή συμπεριφοριστική ψυχοθεραπεία και κάποιες εναλλακτικές τεχνικές χαλάρωσης.

Η Συμπεριφοριστική ψυχοθεραπεία, πρεσβεύει πως οι αγχώδεις διαταραχές, είναι αντικείμενα μάθησης και έρχονται στην επιφάνεια ως αντίδραση απέναντι σε περιβαλλοντικά αντικείμενα. Αυτό λέγεται και εξαρτημένη μάθηση. Ενώ η ταύτιση με πρόσωπα, προέρχεται μέσω της μίμησης των αγχώδων εκδηλώσεων ατόμων της ζωής μας. Αυτου του είδους η ψυχοθεραπεία, εστιάζει στην καταπολέμηση των συμπτωμάτων.  Η θεραπεία αυτή απαιτεί 12 με 15 συνεδρίες περίπου.

Από την άλλη πλευρά η Γνωσιακή Ψυχοθεραπεία εστιάζει στην σχέση θεραπευτή- θεραπευόμενου καθώς επίσης και στα χαρακτηριστικά των ερεθισμάτων, που ενέχουν απειλή για το άτομο. Αυτή η ψυχοθεραπεία απαιτεί περίπου 13 με 20 συνεδρίες.

Η ψυχαναλιτικού τύπου ψυχοθεραπεία, έχει αποτελέσματα, όταν το άτομο πάσχει από γενικευμένο χρόνιο άγχος. Αυτή η ψυχοθεραπεία βοηθά τον ασθενή να συνειδητοποιήσει αλλά και να επιλύσει τις ενδοψυχικές του συγκρούσεις, οι οποίες έχουν ρίζα στην πρώιμη παιδική ηλικία αλλά και στις διαπροσωπικές επαφές του ατόμου.

Τα αγχολυτικά φάρμακα περιλαμβάνουν βενζοδιαζεπίνες και άλλες ουσίες, όπως είναι η διαζεπάμη, η αλπραζολάμη και η λοραζεπάμη, οι οποίες χρησιμοποιούνται και σε κάποια αντικαταθλιπτικά φάρμακα.

Πρέπει λοιπόν να δωθεί ιδιαίτερη προσοχή σε αυτό και να παρατηρούνται λεπτομερώς τα συμπτώματα που αυτό προκαλεί, από το ίδιο το άτομο, διότι είναι μια υπόθεση που αφορά την σωματική και ψυχική υγεία του, η οποία επηρεάζει μετέπειτα και κάθε σκέλος της ζωής του.